Jak zatrzymać innowacje w Polsce? "Największe zyski odpływają nam za ocean"

Polskie innowacje mają potencjał, ale nie tu, gdzie powstają. Coraz więcej obiecujących startupów przenosi działalność za granicę, głównie do Stanów Zjednoczonych. - Odpływa nie tylko kapitał, ale całe firmy, a wraz z nimi zyski, know-how i rozwój technologiczny - ostrzega mec. Katarzyna Stabińska z kancelarii Ślązak, Zapiór i Partnerzy.

• - Nikt rozsądny nie zdecyduje się na długoterminowy projekt w kraju, gdzie nie wiadomo, jakie przepisy będą obowiązywać za miesiąc - podkreśla w rozmowie z WNP przeprowadzonej podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego mec. Katarzyna Stabińska z kancelarii Ślązak, Zapiór i Partnerzy. 
• Polski rynek okazuje się zbyt mały, a europejski zbyt niespójny, by konkurować z amerykańskim modelem finansowania - zauważa ekspertka.
• - Często zdarza się, że innowatorzy, szczególnie ci wywodzący się ze środowiska naukowego, nie są przygotowani do prowadzenia biznesu. Dostają finansowanie, ale nie mają pojęcia, jak przełożyć innowację na model rynkowy. W takich przypadkach pieniądze potrafią być przepalane - podkreśla prawniczka.

Polska traci nie tylko pomysły, ale i pieniądze. Coraz więcej obiecujących startupów przenosi działalność za granicę, szczególnie do Stanów Zjednoczonych. Wraz z nimi odpływa potencjał technologiczny, kadra oraz przyszłe zyski.

- Widzimy systematyczny odpływ innowacyjnych projektów, głównie do USA - mówi mec. Katarzyna Stabińska z kancelarii Ślązak, Zapiór i Partnerzy. - To nie tylko inwestycje kapitałowe. Najczęściej cały projekt przenoszony jest za granicę, a wraz z nim technologia, biznes, potencjał ludzki i zyski.

Powód? Brak stabilnego, dobrze zaprojektowanego środowiska dla rozwoju firm technologicznych.

- Państwo powinno stworzyć fundamenty, które pozwolą prywatnym inwestorom działać skutecznie. Nie chodzi o ręczne sterowanie rynkiem, ale o zapewnienie warunków, w których rynek będzie mógł rosnąć organicznie - zaznacza prawniczka.

Jej zdaniem polski rynek okazuje się zbyt mały, a europejski zbyt niespójny, by konkurować z amerykańskim.

- Dopóki Europa nie stworzy jednolitych rozwiązań dla rynku kapitałowego, startupy będą szukać szans tam, gdzie rynek działa sprawniej - mówi mec. Stabińska.

Jak przekonuje nasza rozmówczyni, publiczne granty nie zastąpią wiedzy i kompetencji.

- Często zdarza się, że innowatorzy, szczególnie ci wywodzący się ze środowiska naukowego, nie są przygotowani do prowadzenia biznesu. Dostają finansowanie, ale nie mają pojęcia, jak przełożyć innowację na model rynkowy. W takich przypadkach pieniądze potrafią być przepalane - zauważa prawniczka.

Dlatego, jej zdaniem, tak istotne są modele łączące kapitał publiczny i prywatny, jak te, które rozwija np. Bank Gospodarstwa Krajowego.

- Każda złotówka prywatnego kapitału dodana do publicznych środków zwiększa szansę na sukces. Dla inwestora oznacza to mniejsze ryzyko, a dla startupu realną wartość -  podkreśla Stabińska.

Innym z kluczowych hamulców dla innowacji, jak mówi, pozostaje niestabilność prawa.

- Brak przewidywalności legislacyjnej, szczególnie w obszarze podatków, skutecznie zniechęca do inwestycji. Nikt rozsądny nie zdecyduje się na długoterminowy projekt w kraju, gdzie nie wiadomo, jakie przepisy będą obowiązywać za miesiąc - podkreśla ekspertka.

Świat się zmienia, a inwestorzy reagują natychmiast

Geopolityczne turbulencje, takie jak wojna w Ukrainie czy napięcia handlowe, wpływają bezpośrednio na decyzje inwestycyjne.

- Fundusze działają dziś ostrożnie. Badają pochodzenie kapitału, prześwietlają łańcuchy dostaw, analizują możliwe zastosowania technologii. Liczy się nie tylko innowacyjność, ale też bezpieczeństwo i użyteczność - mówi mec. Stabińska.

Jeszcze niedawno technologie o podwójnym, czyli cywilnym i wojskowym zastosowaniu - były wrażliwym tematem. Dziś stają się atutem.

- W kontekście rosnącej presji na bezpieczeństwo, innowacje wspierające obronność stają się coraz bardziej atrakcyjne dla inwestorów -  zauważa ekspertka.

Katarzyna Stabińska. Fot. PTWP

Venture capital przy spółkach Skarbu Państwa. Czy to działa?

Spółki inwestycyjne przy spółkach Skarbu Państwa to kontrowersyjny temat, obarczony wieloma ryzykami. W teorii takie rozwiązanie może być obiecujące, gdyż mogłoby umożliwiać inwestycje długoterminowe, wykorzystywać efekty synergii i wspierać potrzebne rozwiązania technologiczne, które są kluczowe z perspektywy np. bezpieczeństwa, ale za mało atrakcyjne lub zbyt ryzykowane dla prywatnego inwestora.

W praktyce jednak doklejanie inwestycji venture capital do spółek państwowych się nie sprawdza. W spółkach brak jest kompetencji z zakresu zarządzania takimi podmiotami oraz zwinności decyzyjnej i operacyjnej, natomiast jest zbyt duża asekuracja w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych, przerost formalizmu i ryzyko upolitycznienia.