Czego najbardziej potrzebuje polska gospodarka?

Sesja inaugurująca EEC Trends objęła siedem obszarów ważnych dla gospodarki i związanych z jej bezpośrednim otoczeniem. Sformułowano ważne rekomendacje pod adresem rządzących.

• Sesja inaugurująca konferencję EEC Trends przyniosła rekomendacje dla rządu w najważniejszych obszarach polskiej gospodarki.
• Inwestycje i ich finansowanie, geopolityczne otoczenie gospodarki, transformacja sektora energii i całej gospodarki, rola państwa i praworządności w jej rozwoju, finanse publiczne - w debacie otwierającej EEC Trends pojawiły się kwestie decydujące dla rozwoju gospodarczego kraju.
• Biznes potrzebuje "mądrego państwa", które będzie się angażować tylko tam, gdzie jest niezbędne, by tworzyć warunki dla wzrostu gospodarczego.

Zielona gospodarka i związane z nią wyzwania, inwestycje w energetyce i zapewnienie stabilnych warunków regulacyjnych - to według uczestników debaty kluczowe obszary decyzji, działań i dialogu między biznesem i światem polityki.

W 2012 roku stopa inwestycji w Polsce wynosiła 16,6 proc. PKB. W 2022 r. udział inwestycji brutto w PKB wyniósł u nas ok 16,7 proc. To znów dużo mniej od średniej w Unii Europejskiej (22,8 proc.). Czego potrzebujemy, by trwale poprawić ten wskaźnik?

Niestabilność prawno-regulacyjna to, według uczestników debaty, główna przyczyna niskiego poziomu inwestycji. Taka sytuacja utrzymuje się już dekadę. 

W inwestycjach straciliśmy dekadę. Musimy ruszyć z martwego punktu

- To poniekąd stracona dekada; nie wykorzystaliśmy możliwości budowy nowych zdolności wytwórczych - diagnozował Brunon Bartkiewicz, prezes ING Banku Śląskiego. - Myślę nie tylko o energetyce, ale też o automatyzacji czy robotyce.

Potrzebujemy zatem, zdaniem dyskutujących, przeglądu zapisów ograniczających zdolność i chęć firm do inwestowania. Wiadomo jednak już teraz (to stały postulat biznesu), że to niestabilność prawno-regulacyjna jest główną przyczyną niskiego poziomu inwestycji.

- Nasze małe firmy muszą mieć trajektorię wzrostu do średnich, średnie do dużych, duże do wielkich. Potrzebujemy stopy inwestycji na poziomie 26-27 proc., mamy 16. To jest kluczowy problem - podkreślił Bartkiewicz.

Inwestycje ruszą z martwego punktu, jeśli ustabilizuje się przyjazny polityczny klimat, a finansowanie będzie oparte na solidnym fundamencie.

Uproszczenie procedur to warunek komfortu inwestowania dla firm.  Podobnie jak przewidywalność w kwestii programów rządowych i kierunków polityki gospodarczej. Zwrócił na to uwagę Artur Popko, prezes firmy Budimex. 

- Warto też rozważyć zwolnienie z podatku bankowego kredytów inwestycyjnych - rekomendowała Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek, wykładowczyni w katedrze ekonomii politycznej Uniwersytetu Warszawskiego.

Polska może i powinna wykorzystać trudną sytuację międzynarodową dla wzrostu gospodarczego. Mamy potrzebne atuty 

Sytuacja międzynarodowa, geopolityka - ostatnie lata i miesiące dobitnie nas o tym przekonują - określa warunki prowadzenia działalności gospodarczej, wpływa na decyzje inwestycyjne, skłania firmy do korygowania strategii. 

Polska po pandemii bywa przedstawiana jako ciekawy obszar dla inwestorów, co związane jest z trendem nearshoringu i skracania łańcuchów dostaw. Uczestnicy sesji uznali, że Polska może być beneficjentem tego trendu w dzielącym się świecie. Potrzebujemy jedynie spójnych i konsekwentnie tworzonych ram regulacyjnych - to obszar wymagający poprawy.

Mądre państwo tworzy warunki dla rozwoju i konkurencyjności, a nie konkuruje z prywatnym biznesem

Państwo w gospodarce powinno ustalać czytelne reguły, zapewniać bezpieczeństwo i dbać o równy dostęp firm do infrastruktury lub podejmując się zadań, którym prywatny biznes nie podoła, a które są ważne dla osiągania przewag konkurencyjnych całej gospodarki. 

- Państwo nie musi pełnić funkcji właścicielskich - zauważył Sebastian Jabłoński, prezes Respect Energy. - To niepotrzebne stresy dla polityków.

Według Jabłońskiego w zarządzaniu firmami politykom przeszkadza kadencyjność, prywatny właściciel myśli o firmie długoterminowo.

- Potrzebujemy podmiotu tworzącego listę profesjonalnych kandydatów do władz spółek skarbu państwa. Zapewnijmy odpolitycznienie tych firm i dajmy głos mniejszościowym akcjonariuszom - apelowała Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek. - Należy rozdzielić stanowienie prawa od zarządzania podmiotami gospodarczymi. Państwo nie może być właścicielem i jednocześnie regulatorem, bo to psuje rynek - zauważyła ekonomistka.

Państwo w polskiej gospodarce zbyt często występuje jako regulator i jednocześnie właściciel, co wpływa na warunki konkurowania i na decyzje firm prywatnych.

Klimat, energia i polityka. Straciliśmy dużo czasu - zmiana miksu energii wytwarzanej w Polsce musi przyspieszyć

Wyzwania związane z powstrzymywaniem kryzysu klimatycznego i zrównoważoną gospodarką znalazły się wysoko na agendach odpowiedzialnych, myślących o przyszłości firm.

- Transformacja dotyczy całej gospodarki, nie tylko sektora energii - zauważył Reinier Schlatmann, CEO w regionie Europy Środkowo-Wschodniej w firmie DS. Smith (to globalny dostawca rozwiązań opakowaniowych, papieru i usług recyklingowych). - Redukcja wykorzystania surowców i innych zasobów to kluczowe zadanie i obszar naszej działalności. Tworząc regulacje wpływające na gospodarkę - a w dziedzinie opakowań dużo się teraz dzieje na szczeblu UE, musimy widzieć złożone kontekst i skutki. Recykling jest niezwykle ważny w obliczu przechodzenia na gospodarkę obiegu zamkniętego.

W kraju brakuje źródeł zielonej energii, by firmy mogły redukować swój ślad węglowy. Stan sieci elektroenergetycznej to podstawowy hamulec zielonej transformacji w Polsce.

- W tej dziedzinie potrzebujemy szczególnej determinacji - rekomendowała Anna Rulkiewicz, prezeska Grupy LUX MED. - Podaż zielonej energii jest za mała wobec potrzeb; wiemy o tym dobrze, bo podjęliśmy zobowiązania dotyczące neutralności wobec klimatu - powiedziała.

Dla rozwoju energetyki odnawialnej musimy mieć możliwość przyłączenia do sieci, a tej nie rozbudujemy w krótkim czasie i w potrzebnej skali.

- Bądźmy sprytni: promujmy, premiujmy i wspierajmy produkcję i zużycie energii poza siecią - proponował Sebastian Jabłoński.

Finanse publiczne muszą być przejrzyste, a sądy niezawisłe

Stan finansów publicznych niepokoi ze względu na zadania, które musimy sfinansować w najbliższej przyszłości: chodzi m. in. o transformację sektora energii oraz bezpieczeństwo i zbrojenia. Transparentność jest tak ważna, bo wpływa na wiarygodność kraju. Na te kwestie zwrócił uwagę m.in. Brunon Bartkiewicz.

Prezeska Grupy Lux Med postawiła sprawę jasno. - Nie możemy prowadzić biznesu bez gwarancji niezależności sądów.

Erozja praworządności to zdaniem dyskutantów rosnące ryzyko i koszty. Według Małgorzaty Starczewskiej-Krzysztoszek musimy się pilnie skoncentrować na głębokiej zmianie podejścia do finansów publicznych. Transparentność i kontrola wydatków to podstawa. Te, które były lub nadal są dokonywane poza budżetem, trzeba redukować.