Wychodzimy z paliw kopalnych. Ale przecież zamykanie polskiego przemysłu węglowego nie jest celem samym w sobie. To tylko jeden z punktów – dla nas bardzo ważny – unijnego programu przebudowy europejskiej gospodarki. – Mamy naprawdę duże, unijne pieniądze i niepowtarzalną szansę zrobienia dzięki nim tego, co i tak jest niezbędne – przekonuje Jerzy Buzek.
- – Powinniśmy jak najszybciej odchodzić od węgla – uważa Jerzy Buzek. – Trzeba do tej strategii przekonać także górników. Rozmawiając z nimi rząd, zdaniem Buzka, zamazuje prawdziwy obraz rzeczywistości.
- Energetyka jądrowa to technologia schyłkowa. Jeśli jednak mielibyśmy z niej korzystać, powinniśmy postawić na małe bloki, które zastępowałyby wyłączane elektrownie węglowe.
- Wywiad z Jerzym Buzkiem jest elementem cyklu publikacji towarzyszących przygotowaniom Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach (EEC). Wszystkie rozmowy z decydentami, ekspertami i znanymi menedżerami łączy nowy kongresowy brand – EEC People.
Co zamiast węgla? Atom?
– Wobec planów budowy elektrowni jądrowej jestem sceptyczny – przyznaje były premier. – Ale jeśli z rządowej analizy wyniknie, że to dla nas najlepsze rozwiązanie – na pewno nie będę protestował.
Tu prof. Buzek zastrzega, że taka decyzja musi wynikać z rządowej strategii energetycznej.
Czy jednak warto wydawać miliardy na schyłkową technologię, w której na dodatek jesteśmy całkowitymi nowicjuszami? Buzek uważa, że lepiej byłoby wydać te pieniądze na wiatrowe i słoneczne farmy, na instalacje prosumenckie, pompy ciepła, modernizację budynków i inteligentne sieci.
– Obawiam się, że mamy tu do czynienia z gigantomanią. Łatwiej byłoby uzasadnić budowanie małych bloków jądrowych, uruchamianych w miarę wyłączania zdezelowanych bloków węglowych.
A energetyka prosumencka? Fotowoltaika? Trzy na cztery działające w kraju instalacje fotowoltaiczne to prywatne, przydomowe mikroinstalacje. Są poniekąd obywatelskim głosem w debacie o przyszłości polskiej energetyki.
– Od lat intensywnie je promuję. Należy popierać tego typu rozwiązania. Obywatele wiedzą, co jest dla nich najlepsze.
Węgiel i górnicy
Europejski Zielony Ład to bezprecedensowy program przebudowy gospodarki i jej wzrostu zakładający fundamentalne zmiany w każdej dziedzinie życia. Celem tej strategii jest de facto stworzenie nowego modelu bezemisyjnej gospodarki.
– Mamy naprawdę duże, unijne pieniądze i niepowtarzalną szansę zrobienia dzięki nim tego, co i tak jest niezbędne – Jerzy Buzek nie ma wątpliwości. Jest przekonany, że jak najszybciej powinniśmy odchodzić od węgla. – Oczywiście trzeba do tej strategii przekonać także górników – dodaje.
Suwerenność i bezpieczeństwo
Jedni twierdzą, że Zielony Ład jest dla Polski wielką szansą rozwojową. Inni, również nie bez racji, mówią, że to węgiel jest gwarantem naszego bezpieczeństwa, więc nie wolno z niego rezygnować. Niektórzy nawet przekonują, że w Zielonym Ładzie tak naprawdę chodzi o to, żebyśmy musieli kupować niemieckie technologie energetyczne. Kto ma rację?
– Zajmę się faktami – odpowiada Jerzy Buzek. – Czy kupowanie węgla energetycznego w Rosji i jednoczesne produkowanie go w kraju na zwały służy bezpieczeństwu Polski? Czy ekonomicznie suwerennym jest kraj, który kupuje coraz więcej energii za granicą, bo jego własna energia jest horrendalnie droga? Czy można mówić o bezpieczeństwie, jeśli nasz kraj ma najbardziej zanieczyszczone powietrze w Europie? Dzisiaj najbardziej niebezpieczne okazuje się kurczowe trzymanie się węgla. Dodam od razu: solidaryzuję się z niepokojem górników, którzy chcą wiedzieć, co z nimi będzie. Oni nie mają zaufania do rządowych propozycji. I wcale im się nie dziwię.
Sprawiedliwa transformacja
Czy Ruda Śląska nie stanie się za dwadzieścia lat polskim Detroit – opustoszałym miastem bez przyszłości? Pieniądze na transformację można oczywiście dobrze zainwestować, ale można je też po prostu przejeść. Czy nie są one zbyt wielką pokusą dla polityków koncentrujących się zwykle na najbliższych wyborach?
– W ciągu ostatnich lat treścią rozmów rządu z górnikami było zamazywanie obrazu rzeczywistości ze względu na interes wyborczy. Teraz rząd doszedł do ściany – uważa Jerzy Buzek.
Twierdzi też, że potwierdzają to choćby decyzje spółek zależnych od Skarbu Państwa, które jasno deklarują gotowość wpisywania się w plany osiągnięcia neutralności klimatycznej do roku 2050, konstruują programy redukowania emisji do roku 2030. W Bełchatowie i Turoszowie już wiedzą, że opłacalne życie elektrowni na węgiel brunatny skończy się jeszcze w tym dziesięcioleciu.
– Czy zatem rząd zmieni retorykę? – pyta były premier. Wyjaśnia, że jego pomysł na fundusz sprawiedliwej transformacji polegał na tym, by konkretne, europejskie pieniądze oddać do dyspozycji społeczności lokalnych. To samorządowcy, przedsiębiorcy, naukowcy, organizacje pozarządowe, związki zawodowe powinny według niego decydować, jak zmieniać przemysł, transport, jak tworzyć atrakcyjne miejsca pracy, jak rekultywować tereny poprzemysłowe. Gminy i sąsiadujące ze sobą społeczności powinny tu ze sobą współpracować.
– Niestety, dziś nie ma o tym mowy. Przewiduje się finansowanie uznaniowe, „od projektu do projektu”, wedle decyzji podejmowanych „na górze”. A przecież w unijnym zamyśle chodzi o przywiązanie ludzi mieszkających na danym terenie do planów, które sami stworzą.
* * *
Rozmowa z Jerzym Buzkiem jest kontynuacją cyklu publikacji portalu WNP.PL, które składają się na kampanię poprzedzającą dwa wydarzenia:
EEC Trends oraz
Europejski Kongres Gospodarczy.
Dziennikarze portalu rozmawiają z ekspertami, politykami i menedżerami (
EEC People). Planowane są kompleksowe raporty opisujące zjawiska zachodzące w gospodarce (EEC Review), badania opinii (EEC Insight) oraz podcasty i debaty.
Wspólnym mianownikiem tych działań jest brand Europejskiego Kongresu Gospodarczego. Jego uczestnicy debatować będą o nowej postpandemicznej rzeczywistości gospodarczej; o zjawiskach i projektach, które zadecydują o kształcie przyszłości: o digitalizacji, transformacji sektora energii, europejskim Zielonym Ładzie i rozwoju infrastruktury, o narzędziach i mechanizmach odbudowy w pokryzysowych realiach.
