Na tym froncie też trwa wojna i łatwo jest paść jej ofiarą

Mnożą się metody i narzędzia cyberataków, a celem może być kradzież danych albo destabilizacja części świata. Jak budować odporność w obliczu narastającej fali cyfrowych zagrożeń?

• Wraz z przyspieszeniem cyfryzacji przybyło okazji do działania dla cyberprzestępców. Agresja w cyfrowym świecie może mieć formę „indywidualnego” oszustwa, ale bywa też zmasowanym atakiem na stabilność instytucji, rządów, krajów.
• O rodzajach zagrożeń cyberatakami, ich specyfice i możliwych działaniach profilaktycznych rozmawiali w czasie dyskusji „Cyberbezpieczeństwo i cyberzagrożenia” w ramach XV Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach fachowcy w tej dziedzinie. Obraz wyłaniający się z ich opinii i ocen nie napawa optymizmem... Wojna w przestrzeni cyfrowej trwa i żadne zabezpieczenia nie powinny usypiać czujności.

- Co tydzień dochodzi do 2300 cyberataków na instytucje i firmy w Polsce. Ta wojna już się toczy - zauważył Krzysztof Słotwiński, dyrektor zarządzający pionu bezpieczeństwa w BNP Paribas.

Są powody do niepokoju, potrzebna jest mobilizacja i zdecydowane działania

Nasilenie ataków wiąże się, jak przypomniano, z przyspieszeniem cyfryzacji w czasie pandemii oraz upowszechnieniem pracy zdalnej i przeniesieniem osobistych relacji czy wręcz części życia publicznego i biznesowego do sieci. Okazję wykorzystują pospolici przestępcy.

Wojna w Ukrainie i towarzyszące jej napięcia w świecie dodatkowo spowodowały nasilenie zorganizowanej cyfrowej agresji ukierunkowanej na destabilizację i dezinformację.

- Przyspieszenie procesów cyfryzacji oraz praca zdalna to tlen dla przestępców i tego, co robią od dziesięcioleci - ostrzegł Krzysztof Malesa, dyrektor ds. strategii bezpieczeństwa w firmie Microsoft.

- Wykradanie danych wrażliwych jest ważne. Ale groźniejsze jest to, że szpitale „dysponują” naszym zdrowiem, a zupełnie nie są przygotowane na cyberataki; to realne zagrożenie dla naszego życia - alarmował Marcin Bochenek, dyrektor do spraw współpracy międzynarodowej w firmie Inseqr, dostarczającej rozwiązań m.in. z zakresu cyberbezpieczeństwa.

Maciej Góra, Research Manager w Instytucie Kościuszki, wymienił 4 państwa, które przodują w świecie, jeśli chodzi o zorganizowane operacje o przestępczym charakterze, realizowane w globalnej cyberprzestrzeni. Różnią je strategiczne cele.

- Federacja Rosyjska to operacje wpływu dla realizacji celów politycznych. Chiny to kradzież własności intelektualnej i danych. Iran realizuje ambicje mocarstwa regionalnego i jest aktywny w sferze wewnętrznej. A Korea Północna wzmacnia reżim finansowo, np. poprzez ataki na giełdy kryptowalut - wyliczał Góra.

Cyberbezpieczeństwo stało się nadrzędnym tematem debaty o cyfryzacji toczącej się na szczeblu ONZ. O pozostałych wiążących się z tym wątkach przypomniał Krzysztof Szubert, wiceprezes zarządu PKO TFI, członek Rady Wysokiego Szczebla ds. Współpracy Cyfrowej ONZ (IGF).

- Chodzi o dostęp do sieci, którego pozbawiona jest połowa populacji świata, dostęp do bezpiecznych e-usług biznesowych i publicznych oraz kompetencji cyfrowych i higieny korzystania z tych technologii - sprecyzował.

Technologia cyberataków się rozwija, ale przestępcy wykorzystują oszukańcze socjotechniki znane od lat

Łańcuszki i piramidy, naiwność i chciwość. Cyberprzestępcy wykorzystują stare schematy i ludzkie słabości, włączając w swe działania sztuczną inteligencję, "produkując" fake newsy czy posługując się technikami z obszaru "deepfake". Cyfrowe schematy „na wnuczka” czy „na policjanta” dają możliwości wykreowania rzeczywistości, która ma wprowadzić w błąd ofiarę oszusta.

- Nie zgadzam się z tezą, że każdego można przekupić, ale czy każdego można oszukać? Wiemy już, że nawet osoby świadome zagrożeń, przygotowane, dają się złapać - ostrzegał Marcin Bochenek z firmy Inseqr.

Krzysztof Słotwiński, dyrektor zarządzający Pionu Bezpieczeństwa i Zarządzania Ciągłością Działania  w BNP Paribas, wspominał o sytuacjach, w których bank - mając uzasadnione podejrzenia - ostrzega klienta, który jednak dokonuje przelewu, ufając rekomendacjom znajomych czy rodziny.

- Nie możemy działać wbrew woli klienta, ale takie otoczenie zmusza nas do tworzenia sytemu usług dotyczących cyberbezpieczeństwa - zaznaczył Słotwiński.

Jak się bronić? Najważniejsi są ludzie i organizacja; sama technologia nas nie uratuje

- Ataki są coraz bardziej pomysłowe - zauważyła Izabela Albrycht, dyrektor Centrum Cyberbezpieczeństwa w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. - Polski sektor akademicki musi się bardziej zaangażować w tworzenie rozwiązań dla cyberbezpieczeństwa oraz kształcenie kadr i przewidywanie zagrożeń mogących być pochodną łączenia rożnych technologii.

Obejrzyj całą debatę „Cyberbezpieczeństwo i cyberzagrożenia”:

Koszty cyberataków mają przekroczyć w najbliższych 2 latach (do roku 2025) 10 mld dolarów, ale życie zapewne zweryfikuje te ostrożne szacunki w górę. 

- Jeśli chcemy się skutecznie bronić, musimy najpierw ustalić, jakie procesy są szczególnie zagrożone, gdzie przebiegają ścieżki ryzyk - zwrócił uwagę Wiesław Paluszyński, prezes Polskiego Towarzystwa Informatycznego. 

Jego zdaniem najważniejsze są działania organizacyjne, a technika jedynie je wspiera. 

Specjalista od cyberbezpieczeństwa musi być analitykiem - z jego pracy „wynika” zastosowanie odpowiedniej technologii - argumentował Paluszyński. - Z każdego błędu powinniśmy wyciągać wnioski. 

Tymczasem firmy szukające zabezpieczeń pytają o koszty wdrożenia narzędzi czy szkoleń dla pracowników, a nie o koszty ataku, najwyraźniej nie rozumieją, na jakie ryzyko się wystawiają.

Co gorsza: brakuje podstawowych regulacji dotyczących standardów ochrony infrastruktury krytycznej czy wymuszających stosowanie procedur minimalizujących ryzyko bądź utrudniających życie przestępcom. W polskich realiach 2,5 roku trwa uchwalanie ustawy o cyberbezpieczeństwie. 

- Jesteśmy krajem biorącym udział w wojnie, a drepczemy w miejscu. To skandal! - oburzał się prezes PTI.

- Trzeba przemyśleć, czy rzeczywiście każdy pracownik w firmie czy instytucji powinien mieć dostęp do wszystkich danych - radził Krzysztof Malesa. - Największy problem to przekonanie ludzi, że cyberzagrożenia ich dotyczą.